Steeds meer leerlingen ervaren een constant gevoel van stress. Ze willen aan ieders verwachting voldoen als het gaat om schoolprestaties, sport, sociale activiteiten en familie. Dit zorgt voor prestatiedruk. Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) heeft het in kaart brengen van de prestatiedruk bij middelbare scholieren hoog op de agenda staan. Wij spraken met Lotte Prins (17), net geslaagd voor haar VWO en algemeen bestuurslid bij het LAKS. Tijdens haar bestuursjaar heeft zij zich onder andere beziggehouden met leerlingen welzijn en prestatiedruk. Want wat is prestatiedruk, wat zijn de gevolgen én wat kunnen we eraan doen?
Een van de belangrijkste oorzaken van prestatiedruk is de toetscultuur en grote focus op cijfers. Leerlingen hebben vaak het gevoel niet meer waard te zijn dan een cijfer. En hoewel cijfers belangrijk kunnen zijn als meetlat voor academische prestaties, is het cruciaal om te onthouden dat ze niet de enige maatstaf zijn voor iemands waarde als persoon. Als leerlingen het gevoel hebben dat hun eigenwaarde alleen afhangt van hun cijfers, kan dat leiden tot stress, angst en zelfs een verminderd gevoel van eigenwaarde. Het is belangrijk om te erkennen dat iedereen unieke talenten, vaardigheden en interesses heeft die niet altijd perfect passen in het traditionele cijfersysteem.
‘Opvallend is dat een ruim voldoende eigenlijk minder of nauwelijks aandacht krijgt in vergelijking met een leerling die onvoldoende of excellent scoort’, zegt Prins. Dit fenomeen kan verschillende oorzaken hebben. Ten eerste kan het zijn dat docenten en ouders de neiging hebben om hun aandacht vooral te richten op leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben of juist extra uitdaging behoeven. Leerlingen die goede resultaten behalen, worden soms als vanzelfsprekend beschouwd en ontvangen daardoor minder aandacht. Ten tweede kan het ook te maken hebben met de manier waarop succes wordt geëvalueerd. Vaak wordt de focus gelegd op de top en de onderkant van de prestatiecurve. Leerlingen in het midden, die consistent ruime voldoendes halen, kunnen hierdoor over het hoofd worden gezien.
Scholen en onderwijssystemen kunnen een rol spelen bij het bevorderen van een gezonder perspectief op succes en eigenwaarde. Huidig onderzoek naar prestatiedruk van het LAKS laat zien dat als leerlingen weten waarom je iets doet of leert en wat de waarde daarvan is, dat bijdraagt aan de extrinsieke motivatie en zo laat het de prestatiedruk weer afnemen. Context en perspectief bieden is dus erg belangrijk.
Ook een holistische benadering van leren helpt. Waarbij niet alleen academische prestaties, maar ook sociale vaardigheden, creativiteit, kritisch denken en persoonlijke groei worden gewaardeerd. Daarnaast is het belangrijk dat ouders, docenten en mentoren de nadruk leggen op inzet, verbetering en persoonlijke groei in plaats van alleen op de uiteindelijke cijfers. Het ondersteunen en aanmoedigen van leerlingen om hun eigen interesses en passies te ontdekken, kan helpen om hun gevoel van eigenwaarde te versterken.
Uiteindelijk is het belangrijk dat leerlingen leren dat ze waardevol zijn als individu, los van hun cijfers. Het ontwikkelen van zelfvertrouwen, veerkracht en een gezonde kijk op succes zal hen helpen gedurende hun hele leven, ongeacht de prestaties die ze behalen.
Volgens Lotte zijn er zeker een aantal best practices die helpen. Simpelweg persoonlijke aandacht voor de leerling, bijvoorbeeld door het bespreken van antwoorden op toetsen met docenten in een kleiner committee. Zo leren leerlingen hoe ze in het vervolg beter kunnen antwoorden op vragen die nu nog lastig zijn. Helaas zijn er weinig voorbeelden van scholen die echt progressief bezig zijn. Al ziet het LAKS wel een aantal scholen die het voortouw nemen op formatief toetsen bijvoorbeeld. En de resultaten hiervan zijn positief.
Wil je meer informatie over prestatiedruk en hoe je dit op jouw school progressief aan kunt pakken? Neem contact met ons op, we helpen je graag.
Sapthiang, S., Van Gordon, W. & Shonin, E. Mindfulness in Schools: a Health Promotion Approach to Improving Adolescent Mental Health. Int J Ment Health Addiction 17, 112–119 (2019). https://doi.org/10.1007/s11469-018-0001-y
Anne Kennes: Think Happy – Be Happy project leert adolescenten positief omgaan met uitdagingen. Open Universiteit.
In de boeiende wereld van cultuuronderwijs vervult Rachai Beumers een belangrijke rol als freelance workshopleider voor de educatieafdeling van Nationale Opera en Ballet (NO&B). Met
Sitara (23) wilde vroeger graag astronaut worden, maar werkt nu als projectmedewerker op de afdeling Educatie, Participatie & Programmering bij Nationale Opera & Ballet. Hoe
© 2021 All rights reserved
